Afazi Nedir?
Afazi, beynin dil ve konuşma ile ilgili bölgelerinde meydana gelen hasar sonucu görülen edinilmiş bir dil bozukluğudur. Genellikle inme (felç), travmatik beyin hasarı, tümör, beyin enfeksiyonları veya nörolojik hastalıklar (örneğin, primer progresif afazi gibi) sonucunda ortaya çıkar. Afazili bireylerin konuşma, anlama, okuma ve yazma gibi dil ve konuşma becerilerinde problemler görülebilir. Afazili kişi düşüncelerini ifade etmekte ve başkalarını anlamakta güçlük çekebilir. Bu durum hem bireyin hem de yakın çevresinin yaşam kalitesini ve psikolojisini olumsuz etkileyebilir.

Afazi Türleri Nelerdir?
Afazi, beyinde hasar gören bölgeye ve hasarın boyutuna bağlı olarak farklı türlerde görülebilir. Sık karşılaşılan afazi türleri şunlardır:
Akıcı Afazi Türleri

Wernicke Afazisi
• Sol temporal lobda Wernicke alanı etkilenir.
• Kişi akıcı konuşur fakat anlamsız konuşur.
• Wernicke afazili bireyler ne söylediğinin farkında olmayabilir.
• Parafazik, karmaşık bir konuşma görülür.
• Dili anlama becerisi etkilenmiştir.

Kondüksiyon Afazisi
• Dili anlama iyidir.
• Tekrar becerisinde zorlanır.
• Kişi akıcı konuşur fakat konuşmada sözcüklere ses ekleme, seslerin yer değiştirmesi gibi ses hataları görülebilir.
• Bireyde hata farkındalığı vardır. Düzeltme çabaları başarısızdır.

Anomik Afazi
• Kişi nesneleri, kişileri ya da yerleri adlandırmakta zorlanır.
• Konuşma akıcıdır, anlama genellikle iyidir, ancak sık sık “şey”, “o”, “bu” gibi kelimelere başvurur.

Transkortikal Duysal Afazi
• Anlama becerisi etkilenmiştir, söylenenleri anlayamazlar.
• Wernicke afazisine benzemektedir.
• Tekrar becerisi korunmuştur.
• Okuma yazma becerileri etkilenmiştir.

Tutuk Afazi Tipleri

Broka Afazisi
• Beynin sol frontal lobunda Broca alanı hasar görür.
• Kişi ne söylemek istediğini bilir fakat kelimeleri üretmekte zorlanır.
• Adlandırmada zorluk çekerler.
• Konuşma hızı yavaştır, çaba gerektirir.
• Anlama becerisi korunmuştur.

Transkortikal Motor Afazi
• Anlama becerisi korunmuştur.
• Tekrar becerisi iyidir.
• Konuşma akıcı değildir, konuşmayı başlatmakta zorluk çekerler.
• Kelime bulma zorluğu yaşarlar.
• Konuşma yavaş ve duraksamalı olabilir
• Yazma yeteneği muhtemelen bozulmuştur, yazma genellikle konuşulan dile benzemektedir.

Global Afazi
• Geniş bir beyin alanı hasar görmüştür.
• Konuşma becerisi ciddi seviyede bozulmuştur.
• Okuma ve yazma becerileri etkilenmiştir.
• Anlama becerisi etkilenmiştir.
• Tekrarlama zayıftır.
• Stereotipik sözcük kullanımları görülür.

Dil ve Konuşma Terapistleri Afazi ile Ne Çalışır?
Dil ve konuşma terapistleri afazili bireylerin iletişim, dil ve konuşma becerilerini yeniden kazanmalarına ve var olan becerilerini en etkili şekilde kullanabilmeleri için uygun çalışmalar yaparlar. Terapistlerin hedefi, bireyin bağımsız iletişim kurabilme kapasitesini artırmak ve sosyal yaşama katılımını desteklemektir.

Terapide Yapılan Başlıca Çalışmalar:
• Adlandırma Çalışmaları
• Cümle kurma ve Dilbilgisel Çalışmalar
• Anlaşılırlık Çalışmaları
• Bellek Çalışmaları
• Anlama Becerisi ve Yönerge Takip Çalışmaları
• Ses, Hece, Sözcük ve Cümle Tekrarı Çalışmaları
• Okuma ve Yazma Becerileri
• Alternatif ve Destekleyici İletişim Yöntemleri

Terapinin içeriği ve yapılacak çalışmalar bireyin afazi türüne, şiddetine, bireysel hedeflerine ve genel sağlık durumuna göre özelleştirilmektedir.

Afazide Erken Müdahale Neden Önemlidir?
Erken müdahale, beynin yeniden yapılanma kapasitesinden (nöroplastisite) maksimum düzeyde faydalanabilmek için oldukça önemlidir.
Erken müdahalenin faydaları:
• Daha hızlı iyileşme sağlayabilir.
• Motivasyon daha yüksek olur.
• Kalıcı bozulmaların önüne geçilebilir.
• Aile ve çevrenin sürecin başından doğru yönlendirilmesi sağlanır.
• Psikolojik sorunlar (depresyon, izolasyon, öfke nöbetleri) daha az görülür.
Afazili bireylerin, mümkünse ilk haftalardan itibaren bir dil ve konuşma terapisti ile terapiye başlaması önerilir.

Sonuç olarak:
Afazi, bireyin iletişim kurma becerisini ciddi bir boyutta etkileyebilir ancak doğru ve erken müdahale ile önemli iyileşmelerin mümkün olduğu bir edinilmiş dil bozukluğudur. Dil ve konuşma terapistleri, bu alandaki bilimsel yöntemlerle kişiye özel çalışmalar yaparak süreci en verimli şekilde yürütürler. Afazide erken müdahale ve terapi devamlılığı, bireyin yaşam kalitesini arttırmada ve süreci kolaylaştırmakta önemli bir rol taşır.

Bana Ulaşın